Patent

Patent nedir?

Patent, bir buluşu tasdik eden belgedir. Özellikle endüstrinin gelişmesinden sonra lüzumu görülmüş, seri halinde imal edilecek bir malın, belirli normlara uygun olarak yalnız ilk imalci tarafından meydana getirmesi ve buluşun çalınmasından, taklitlerinden korunması için, bu belge ile kendisine hak tanınmıştır.

Ne işe yarar?

Patentin hakkı, çoğunlukla buluş sonucu olan mamullerle sınırlı tutulur. Patent, sınaî mülkiyet haklarından biridir. Seri halinde imal edilecek olan malın belli standartlara uygun olarak yalnız ilk imalatçı tarafından üretilmesi hakkını temsil ettiği gibi, buluşun çalınmasından ve taklitlerinden korunmasını da sağlar. Patenthakkı, genellikle her ülkenin kendi sınırları içinde geçerlidir. Patentin sahibi, imal edeceği mamulün başka ülkeler için de patent hakkını isterse, ayrı ayrı o ülkelere müracaat etmesi gerekir. Bazı ülkeler, başka ülkede alınan patent hakkının belli şartlar dahilinde kendilerinde de geçerli olmasına izin verirler. Beynelmilel patent hakkı mevcut değildir.

Patente ait yasalarının amacı; buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikri faaliyetleri teşvik etmek için gerekli olan korumayı ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanmasını sağlamaktır. Verilen patentler ve bunların sanayide uygulanması ile teknik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleşmesi sağlanır. Sanayi alanında gelişmiş ülkelerde verilen patentlerin sayılarının yüksekliği bu düşüncenin doğruluğunu kanıtlamaktadır.

Patente bir çeşit şahsi mülktür diyebiliriz. Satılabilir, ipotek edilebilir ve miras olarak kalabilir. Patentin sahibi, ürettiği malının başkaları tarafından imalini, kullanımını ve satılmasını engelleme hakkına sahiptir. Dilediği kimselere buluşunun imal, kullanım veya satış haklarından herhangi birini bir lisans aracılığı ile devredebilir. Buna karşılık imtiyaz hakkı veya başka çeşit karşılık alır. Patentli bir mamülden yetkisiz olarak faydalanmaya kalkışanlar mahkeme kararıyla tazminat ödemek zorunda kalırlar. Buluşların kalitesine göre patentlerin aitlik süreleri farklı olmakla birlikte çoğu ülkede 16-20 yıl arasında değişir.

Nasıl alınır?

Başvurunun ilk aşaması, buluş sahibinin Türk Patent Enstitüsü’ne başvurarak patent araştırması yapmasıdır. Eğer buluş, mevcut patenti bulunanlara yeni bir şeyler katıyor veya onlardan ciddi farklarla ayrılıyorsa, başvurunun red edilme ihtimali azalır.